امام علی بن الحسین علیه‌السلام، معروف به "زین العابدین" و "سجاد" و مکنی به ابوالحسن و ابومحمد، در پنجم شعبان سال ۳۸ قمری دیده به جهان گشود
   مادرش، شهربانو دختر یزدگرد سوم پادشاه ساسانی ایران بود که پس از حمله مسلمانان به امپراتوری ساسانیان و پیروزی مسلمانان در آن نبرد، اسیر شد و همراه اسیران ایرانی به مدینه منتقل شد و به پیشنهاد امیرالمومنین علیه‌السلام در انتخاب همسر، آزاد و مختار گشت؛ وی در میان جوانان و صاحب منصبان مدینه، حضرت ابا عبدالله الحسین علیه‌السلام را اختیار و به عقد ازدواج وی درآمد و از آن هنگام به «سیدة النساء» معروف شد.
   وی چند سالی بیش در بیت امام حسین علیه‌السلام زندگی نکرد. زیرا در هنگام تولد تنها فرزندش امام زین العابدین علیه‌السلام در سال ۳۸ قمری بدرود حیات گفت.
   امام سجاد علیه‌السلام پس از شهادت پدر ارجمندش امام حسین علیه‌السلام در محرم سال ۶۱ قمری، در ۲۳ سالگی به مقام امامت نایل آمد و در سخت‌ترین و دشوارترین تاریخ امت اسلام، رهبری شیعیان و محبان اهل بیت علیهم‌السلام را بر عهده گرفت و راه و روش پدران و نیاکان پاک‌نژاد خویش را استمرار بخشید.
   آن حضرت، در واقعه کربلا حضور فعال داشت و از آغاز مبارزه امام حسین علیه‌السلام بر ضد یزید بن معاویه، در کنار آن حضرت بود و در سفر آن حضرت از مدینه به مکه و از مکه به عراق و سرزمین کربلا، وی را همراهی می‌فرمود.
   ولیکن در روز عاشورا که تمامی یاران امام حسین علیه‌السلام به اذن آن حضرت و پس از آن، خود امام حسین علیه‌السلام وارد میدان کارزار شده و با دشمنان به نبرد جانانه پرداختند و سرانجام مظلومانه به شهادت رسیدند، امام زین العابدین علیه‌السلام بر اثر بیماری و تب شدید از جنگ با دشمنان بازماند و به اراده الهی از آن واقعه خونین، جان به در برد، تا به عنوان حجت خدا بر روی زمین و امام امت و جانشین پدرش ابا عبدالله الحسین علیه‌السلام، سکان کشتی طوفان‌زده امت را هدایت و رهبری فرماید.
   آن حضرت، پس از شهادت امام حسین علیه‌السلام و یارانش در کربلا، به همراه بازماندگان قافله حسینی به اسارت دشمن درآمد و در حالی که از بیماری توان‌فرسا، رنج می‌برد، در غل و زنجیر دشمنان قرار گرفت و سختی اسارت اهل بیت علیهم‌السلام از کربلا به کوفه و از کوفه به شام را با صبر و بردباری تحمل کرد و تسلی و تسکینی برای سایر اسیران در بند بود و با خطبه‌های روان و روشنگر خود، دشمنان و جنایت‌کاران را رسوا و حقانیت امام حسین علیه‌السلام را به گوش مسلمانان عالم رسانید و آنان را از خواب غفلت بیدار کرد و تحول عظیمی در جامعه مسلمانان بوجود آورد و دشمنان اهل بیت علیهم‌السلام را به عقب نشینی از مواضع و دیدگاه‌های شیطانی خود واداشت.
   امام زین العابدین علیه‌السلام پس از بازگشت به مدینه، به مدت ۳۴ سال امامت شیعیان را بر عهده داشت و در این مدت نیز با حوادث و رویداد‌های بزرگی روبرو شد، ولی به حول و قوه الهی از همه آن‌ها با سربلندی و سرافرازی عبور کرد.
از امام زین العابدین علیه‌السلام آثار ارزشمندی از قبیل مواعظ، احادیث، اشعار و ادعیه به صورت پراکنده به جای ماند و مورد استفاده محققان و متقیان قرار می‌گیرد.
   ۲ اثر مدون از ایشان به جا مانده است که در میان آثار اسلامی، درخشندگی و جاودانگی ویژه‌ای دارند. آن دو عبارتند از:
صحیفه سجادیه، که مشتمل بر ۸۳ دعا و مناجات است.
   رسالة الحقوق، که تبیین‌کننده حقوق آحاد ملت و افراد بشری در جامعه اسلامی است.
   به هر ترتیب، این امام همام پس از ۵۷ سال زندگی در محرم سال ۹۵ قمری، بر اثر زهری که به دستور ولید بن عبدالملک اموی به آن حضرت خورانیده شد در مدینه منوره به شهادت رسید و در قبرستان بقیع در جوار قبر مطهر عمویش امام حسن‌مجتبی علیه‌السلام به خاک سپرده شد.
   درباره تاریخ شهادت امام زین العابدین علیه‌السلام، گرچه تمامی مورخان و سیره‌نگاران اتفاق دارند که این واقعه عظیم در ماه محرم واقع شد، ولی در تعیین روز و سال وقوع آن اتفاق نظر و دیدگاه واحدی وجود ندارد. برخی از آنان، روز ۱۲ محرم، برخی ۱۸ محرم و برخی دیگر ۲۵ محرم را روز شهادتش می‌دانند.
   همچنین درباره سال شهادتش با این که اکثر مورخان، سال ۹۵ را ذکر کرده‌اند، برخی سال ۹۴ قمری را بیان کرده‌اند.

منبع: خبرگزاری صدا و سیما