سال های متوالی است که مشاهده می شود زائران در شهرهای مدینه منوره و مکه مکرمه وقت زیادی را صرف خرید سوغاتی می نمایند. فروشندگان کشور عربستان نیز متوجه تمایل زائران ایرانی برای خرید سوغات شده اند و به همین علت مقابل هتل هایی که ایرانیان مستقر هستند وسایل نقلیه ای را به صورت رایگان جهت انتقال زائران به فروشگاه ها در نظر می گیرند که معمولا این فروشگاه ها نیزاجناس غیر مرغوب و بی کیفیت به زائران ارائه می نمایند. حال با توجه به دانستن این موضوع آیا بهتر نیست که در مورد خرید سوغاتی کمی تامل داشته باشیم و سوغات خود را بیشتر از بازارهای داخلی استفاده نماییم.
همچنین بعضاً هنگام ترک کشور عربستان علی رغم تذکرات داده شده بار تعدادی از زائران بیش از حد مجاز می باشد که مشکلاتی را برای خروج زائران گرامی در مبادی فرودگاهی بوجود می آورد.
خبرنگار اعزامی پایگاه اطلاع رسانی سازمان حج و زیارت در مکه با چند تن از هموطنان در این رابطه گفتگو نموده که زائران پاسخ های جالبی را ارائه کرده اند:
چند تن از زائران عنوان می کردند که قبل از سفر سوغات مورد نیاز خود را از بازار داخلی تهیه نموده اند و دیگر حین سفر به فکر تهیه سوغات نیستند و با خیال آسوده به هدف اصلی سفر که مناجات و تقرب به پروردگار است می پردازند.
زائر دیگر می گفت: واقعا حیف است از موقعیتی که ممکن است دیگر پیش نیاید برای بازار گردی و خرید سوغات استفاده کنیم و باعث شویم که طرف سعودی عنوان کند که ایرانی ها حتی هنگام نماز در فکر خرید هستند و تا باز شدن فروشگاه ها بعد از اقامه نماز پشت درب فروشگاه ها منتظر می مانند.
زائر دیگری عنوان می کرد که ما می توانیم با خرید از بازار داخلی به تولید و ایجاد اشتغال کمک کنیم و با خرید از بازار داخلی ارز کمتری از کشور خارج شود.
کمی تامل نیز نشان می دهد که می توانیم این موارد را با عزم ملی زائران تبدیل به یک فرهنگ نمود تا بدین طریق به رشد و شکوفایی میهن عزیزمان نیز کمک کنیم.
در سالی که از طرف مقام معظم رهبری به عنوان سال اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی نامگذاری شده است برای تحقق این امر باید با تغییر در رفتارها و عملکرد خود در راستای تحقق این شعار گام برداریم.
در بحث خرید سوغاتی مقام معظم رهبری بارها تذکراتی فرموده اند که در اینجا به یک مورد از فرمایشات ایشان اشاره می شود:
من با سوغاتى خريدن مخالف نيستم، اما با اين بازارگردى‌ها چرا؛ خيلى بد است. يك عده‌اى عطش بازارگردى دارند؛ اينها ملت شما را، مردم شما را سبك ميكند؛ حيف است. ميروند يك جنسهائى را ميخرند، غالباً هم جنسهاى بى‌كيفيت از كشورهاى دوردستِ سودجو كه با همان كمپانى‌هاى داخل آن كشور ميزبان بندوبست دارند. براى حجاج جنس بدلى و بى‌كيفيت درست ميكنند مى‌آورند توى اين بازارها ميريزند، شما هم ميرويد اين ارز خودتان را و عِرض خودتان را ميريزيد براى اينكه اين كالاهاى بى‌كيفيت را خريدارى كنيد. امروز در كشور ما خوشبختانه كالاهاى داخلى با كيفيت خوب، متنوع، زيبا، ساخته‌شده‌ى دست كارگر ايرانى - برادر خودتان - فراوان است. بعضى‌ها قبل از اينكه سفر مكه بروند، سوغاتى‌هاى سفر را در اينجا ميخرند - كار خوبى است - نگه ميدارند؛ بعد كه برگشتند، همانهائى را كه در بازار شهر خودشان تهيه كرده‌اند، به عنوان سوغاتی می دهند. هدیه سفر است دیگر، خوب است. این کار ، خیلی کار خوبی است.
بعضى‌ها به عنوان چيز متبرك، از آنجا سوغاتى مى‌آورند؛ تبركى ندارد. اين جانمازهایى كه در سنندج و كردستانِ خودمان مي بافند، بمراتب از جانمازهایى كه از آنجا مى‌آورند، بهتر است. برادر خودتان را تقويت كنيد، ساخت دست او را كه هم زيباتر است، هم بهتر است، بخريد و اين را به عنوان سوغاتى بدهيد. اين را آنجا ببريد و به افرادى كه دوست داريد، سوغاتى بدهيد. همه‌ى اجناس خودمان همين طور است؛ حالا من جانماز را مثال زدم كه مقدس‌ترين است. اينها را رعايت كنيد.
ما در اسلام همه چيز داريم. نظام اسلامى در درون خود همه چيز دارد. اين كالاى مادى است، كالاى معنوى هم داريم. معارف ما، درس ما، قرآن ما، سنت ما، احاديث ائمه‌ى اطهار (عليهم‌السّلام)، اينها همه، سرمايه‌هاى ماست. اگر چنانچه به اين سرمايه‌ها توجه كنيم، از آنها استفاده كنيم، خودمان را از آنها محروم نكنيم، پيش ميرويم؛ «ان احسنتم احسنتم لأنفسكم»؛ اگر به دست خودمان خود را محروم كرديم، «و ان اسأتم فلها».(٤) «و من اوفى بما عاهد عليه الله»؛ اگر چنانچه به آنچه با خدا معاهده كرديم، عمل كرديم، «فسيؤتيه اجرا عظيما»؛(٥) اگر چنانچه نه، آنچه را كه با خداى متعال معاهده كرديم و قرارداد گذاشتيم، شكستيم، «فمن نكث فانّما ينكث على نفسه»،(٦) عليه خودمان كار كرده‌ايم.
(ديدار كارگزاران حج)90/7/11
در سال های گذشته در این خصوص اقدامات خوبی توسط بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت صورت پذیرفته است، لکن امسال که سال اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی نامیده شده است باید با کار فرهنگی زائران را با عزم ملی به سمتی هدایت نمود که کاهش خرید از بازار خارجی باعث شوند ارز کمتری از کشور خارج شده و می توانیم با این اقدام به اقتصاد کشور و تولید داخلی و ایجاد اشتغال کمک نماییم و این مهم با همراهی زائران عزیز که می توان آن را همان عزم ملی نامید، محقق می شود.